W jubileuszowej debacie Izby POLMED, którą miałem zaszczyt prowadzić, na plan pierwszy wybił się priorytet polityki publicznej wyrobów medycznych a w niej samej inspirująca dyskusja o spójności społecznej w perspektywie dostępności nowoczesnych i innowacyjnych technologii medycznych. Omawiając wnioski z dyskusji zacząć należy od tego, że przeciwnie do polityki lekowej państwa, w Polsce nie została opracowana analogiczna polityka publiczna państwa w zakresie wyrobów medycznych. Prof. Marcin Czech przypomniał, że pracując nad polityką lekową byliśmy bliscy opracowania także polityki w zakresie wyrobów medycznych. Jednak złożoność tego zagadnienia spowodowała, że ostatecznie ministerstwo zdrowia skupiło wysiłki na polityce lekowej.

Spójność społeczna to współczesny Święty Graal polityk publicznych – nieosiągalny ale jakże upragniony. Nierówności w dostępie do świadczeń zdrowotnych mają miejsce nawet w najbogatszych państwach świata. Są widoczne w różnorodnych przekrojach społecznych – miejsca zamieszkania, poziomu edukacji, wynagrodzeń, środowiska życia i pracy. Skutkiem tych nierówności jest zróżnicowany stan zdrowia różnych grup społecznych stojący w sprzeczności z podstawowymi wartościami w zakresie sprawiedliwości i uczciwości.

Jak podkreślił min. Maciej Miłkowski, państwo stara się zapewnić optymalny dostęp do technologii medycznych, w tym obejmujących wyroby medyczne, dla wszystkich pacjentów. Nie zaprzeczył jednak, że w dobie rosnących oczekiwań społecznych i kosztów innowacji, potencjał państwa musi zmierzyć się z wyzwaniem swoich ograniczonych możliwości. Granica pomiędzy tym, co jako państwo możemy i powinniśmy finansować zapewniając sprawiedliwy dostęp to technologii o udowodnionej skuteczności, a tym co wykracza poza dzisiejsze ramy budżetowe wymaga w mojej ocenie otwartej dyskusji. Powinny z niej płynąć wnioski, jak finansować gwarantowane świadczenia zdrowotne obejmujące jednak niegwarantowane wyroby medyczne. Warta podkreślenia jest konkluzja min. Miłkowskiego – „jeśli zastosować mechanizmy współpłacenia, to koszt państwa pozostaje niezmieniony”.

Warto także zauważyć, że istotne znaczenie w tej dyskusji ma wiedza pacjenta, a raczej jej brak w zakresie dostępności określonych technologii medycznych, szczególnie tych nowo wprowadzanych do koszyka świadczeń gwarantowanych. Asymetria wiedzy gra tu kluczową rolę. Zastępca Rzecznika Praw Pacjenta, min. Grzegorz Błażewicz, podkreślił prawo pacjenta do pełnej informacji o stanie zdrowia, dostępnych opcjach terapeutycznych i naczelną rolę personelu lekarskiego w minimalizowaniu asymetrii wiedzy. Podkreślił także rolę właściwej edukacji. Nie odniósł się jednak wprost do pytania, jak instytucje państwa mogą wesprzeć ten proces. Zadeklarował natomiast, że podda ten temat dyskusji Zespołu Ekspertów przy Rzeczniku Praw Pacjenta.

Czy miejsce urodzenia i osobisty los faktycznie musi determinować w takim stopniu nasze zdrowie? „ZIP code matters” – to prawda, ale rolą państwa jest jego wpływ niwelować.