„Porządek obrad 65. posiedzenia Senatu jest niezwykle obszerny, liczy 40 punktów, obrady potrwają trzy dni, a głosowania przeprowadzimy w dwóch blokach” – zapowiedział na briefingu prasowym przed rozpoczęciem posiedzenia Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki. Marszałek zwrócił uwagę, że senacka Komisja Zdrowia postuluje odrzucenie pakietu ustaw, dotyczących m.in. tzw. dużej nowelizacji ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych i ustawy o zdrowiu publicznym. Prof. Tomasz Grodzki zapowiedział liczne poprawki do innych ustaw, w tym ustawy dotyczącej ubezpieczeń eksportowych, w której znalazł się artykuł dotyczący prawa farmaceutycznego i rynku aptek („AdA”). „Komisja Zdrowia również proponuje odrzucenie tego artykułu, ponieważ materia ustawy dotyczy zupełnie czegoś innego” – podkreślił Marszałek Senatu. W czwartek 27 lipca planowane jest podjęcie uchwały w 600. rocznicę nadania praw miejskich Łodzi oraz głosowanie nad ustawą dotyczącą delegowania kierowców i tzw. „lex Kamilek”, która zakłada między innymi wdrożenie standardów ochrony dzieci we wszystkich placówkach, które pracują z najmłodszymi. Pozostałe głosowania, jak zapowiedział Marszałek Senatu RP, odbędą się na zakończenie obrad w piątek, 28 lipca.

W porządku obrad Senatu zaplanowano rozpatrzenie następujących ustaw związanych z ochroną zdrowia:

• Ustawa o zmianie ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej oraz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
• Ustawa o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw.
• Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.
• Ustawa o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw.
• Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej.
• Ustawa o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw.

Tymczasem na 28 lipca na godz. 10:00 zaplanowano posiedzenie Sejmu oraz na godz. 13:30 posiedzenie sejmowej Komisji Zdrowia, która miałaby rozpatrywać powyższe ustawy po rozpatrzenia ich przez Senat i skierowania przez Marszałek Sejmu do Komisji. Dzień wcześniej – 27 lipca – sejmowa Komisja Zdrowia rozpatrzy uchwały Senatu w sprawie ustawy o niektórych zawodach medycznych, w sprawie ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta oraz w sprawie ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw.

Przypomnijmy, że w poniedziałek 24 lipca ustawy, którymi zajmuje się obecnie Senat, rozpatrzyła senacka Komisja Zdrowia.

Komisja Zdrowia będzie rekomendowała odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmiany w zakresie dostępu do leków na poziomie detalicznym, marży dystrybucji aptecznej, a także finansowania dyżurów aptek. Nowela wprowadza również refundację leków OTC. Senackie Biuro Legislacyjne przekazało, że ustawa budzi wątpliwości natury konstytucyjnej – przepisy są niejasne i pozostawiają nadmierną swobodę podmiotów formalno-prawnych. Przewodnicząca Komisji Zdrowia senator Beata Małecka-Libera podkreśliła, że jest to tzw. ustawa systemowa penetrująca ochronę zdrowia, ale także branżę medyczną i gospodarkę. W jej ocenie wprowadzenie zmian, wciąż budzących tak wiele pytań i wątpliwości świadczy o niewystarczających konsultacjach. Dodała, że ilość poprawek i wątpliwości, która spłynęła do komisji była zatrważająca, jak na projekt rządowy dyskutowany od wielu lat. Przewodnicząca podkreśliła, że obowiązująca ustawa daje wiele możliwości refundacji leków, które do tej pory były skutecznie wykorzystywane przez ministra zdrowia w tym celu. Dodała, że jak każda ustawa i ta z biegiem czasu wymaga nowelizacji, bo rynek się zmienia. W jej ocenie nie należy jednak przyjmować ustawy, która jest tak mocno przekreślana przez różne środowiska medyczne. „Ustawa musi być czytelna i jasna, a zapisy nie mogą być intepretowane w różny sposób, a to było wielokrotnie zarzucane temu projektowi” – powiedziała. Reprezentanci branży wyrobów medycznych zgłosili poprawkę w zakresie całkowitego usunięcia z ustawy zapisów dotyczących możliwości ustalania przez ministra zdrowia cen urzędowych wyrobów medycznych. W ich ocenie ustawa nie zawierająca konkretnego zapisu o tym jak będą ustalane ceny na pewne wyroby medyczne może doprowadzić do braku niektórych wyrobów na rynku, bo ich wytwarzanie nie będzie opłacalne. Zwrócono uwagę, że zapisy o refundacji leków OTC nie były konsultowane i zostały wprowadzone tuż przed pracami legislacyjnymi w Sejmie. Apelowano o niewprowadzanie zmian, które doprowadzą do absurdu, że „leki bez recepty, będą na receptę”. Senator Beata Małecka-Libera podsumowując dyskusję powiedziała, że „sprzeczne zapisy, niejasne, ich uznaniowość i ocena legislatora” sprawiły, że zgłasza wniosek o odrzucenie nowelizacji w całości.

Senacka Komisja Zdrowia opowiedziała się za usunięciem zapisów dotyczących rynku aptek (AdA) z ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw. „Nawet jeśli jest to potrzebna ustawa, to nie w tym trybie. Jeśli widziano, że dzieje się coś złego, to był czas, by w trybie konsultacji zrobić prawdziwą nowelizację. Nie dyskutujemy teraz, czy zapis merytoryczny jest zasadny, tylko o tym, że jest to kolejna ustawa, która jest niezgodna z porządkiem prawnym” – mówiła przewodnicząca Komisji senator Beata Małecka-Libera. „Przeanalizowaliśmy tę wrzutkę legislacyjną i w ekspertyzie doszliśmy do szeregu konkluzji. Po pierwsze, niejasne okoliczności były związane z wniesieniem poselskich zmian ustawy w trakcie pierwszego czytania zupełnie innej ustawy. To spowodowało, iż nie było procedury trzech czytań. Doszło do złamania regulaminu Senatu, jak i artykułu 119 Konstytucji” – dodał prof. Marek Chmaj, szef zespołu doradców ds. kontroli konstytucyjności prawa marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego. Zespół przygotował ekspertyzę, dotyczącą zgodności nowelizacji ustawy z Konstytucją. „Co więcej, przypomnę, że ustawa nosi tytuł „o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw”. Już pani przewodnicząca zastanawiała się na głos, co mają wspólnego przepisy prawa farmaceutycznego z ubezpieczeniami eksportowymi. W trakcie procedowania w Sejmie doszło też do naruszenia artykułu 7 Konstytucji. Przepis ten zawiera zasadę legalizmu, co oznacza, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Sejm procedując ustawę bez gwarancji trzech czytań, złamał również artykuł 7” – wyjaśnił prof. Marek Chmaj.

Komisja Zdrowia rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, która rozszerza grupę osób uprawnionych do bezpłatnych leków o dzieci i młodzież do 18 roku życia oraz osoby 65 plus. Przewodnicząca senator Beata Małecka-Libera zgłosiła poprawkę zabezpieczającą finansowanie refundacji i została ona przyjęta jednogłośnie. Komisja Zdrowia rekomenduje Izbie przyjęcie ustawy z poprawką.

Komisja Zdrowia opowiedziała się za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej oraz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, chociaż wątpliwości wzbudziła dodana na etapie prac sejmowych niekonstytucyjna regulacja zawarta w art. 2 nowelizacji. Omawiając potrzebę wprowadzenia zmian w ustawach, minister – członek Rady Ministrów Michał Dworczyk poinformował, że nowelizacja ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej oraz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa jest wynikiem doświadczeń , działającego od nieco ponad roku Zespołu Pomocy Humanitarno-Medycznej funkcjonującego przy Prezesie Rady Ministrów, który realizuje zadania medyczne poza granicami kraju w sytuacjach kryzysowych, np. w sytuacji trzęsienia ziemi w Turcji, a przede wszystkim w Ukrainie. Najistotniejsze zmiany polegają na: doprecyzowaniu, że obsługę organizacyjną Zespołu Pomocy Humanitarno-Medycznej realizuje Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; a także na umożliwieniu angażowania ekspertów do zadań realizowanych przez Zespół Pomocy Humanitarno-Medycznej poza granicami kraju. Na prośbę przewodniczące Komisji Zdrowia, senator Beaty Małeckiej-Libery przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia omówił poprawkę wprowadzoną na etapie prac w Sejmie. W poprawce tej w związku z trwającym nadal konfliktem zbrojnym na terenie Ukrainy proponuje się przedłużyć z 18 do 25 miesięcy możliwość skorzystania z rozwiązań przewidzianych w art. 61 ust. 1, art. 63 ust. 1 i 3 oraz 64 w ust. 1 w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – chodzi o wydawanie zgody na pracę lekarzom, pielęgniarkom i położnym z Ukrainy. Dotychczas na podstawie tych przepisów lekarzom z Ukrainy wydano przeszło 2800 zgód na wykonywanie zawodu w Polsce, a pielęgniarkom – ponad 1500 zgód. Termin 18 miesięcy od dnia wybuchu wojny został wydłużony do 25 miesięcy także w przepisach określających właściwości ministra spraw wewnętrznych i administracji. Wątpliwości natury konstytucyjnej wobec zakresu i sposobu wprowadzenia tej poprawki zgłosił przedstawiciel senackiego Biura Legislacyjnego.

Senatorowie z Komisji Zdrowia zaaprobowali ustawę o szczególnej opiece geriatrycznej wraz z osiemnastoma poprawkami redakcyjnymi i legislacyjnymi. Ustawa została przygotowana w Kancelarii Prezydenta RP we współpracy z prezesem NFZ, Ministerstwem Zdrowia, ekspertami, w tym krajowym konsultantem ds. geriatrii i Państwowym Instytutem ds. Geriatrii. W myśl ustawy, szczególna opieka geriatryczna ma być świadczona w szpitalnych oddziałach geriatrycznych, w nowo tworzonych centrach 75+ i w ramach powszechnej opieki zdrowotnej. Głównym celem ustawy ma być zapewnienie skoordynowanej opieki medycznej pacjentom geriatrycznym, tak aby możliwe było ich dalsze samodzielne funkcjonowanie w dotychczasowym środowisku. W centrach 75+ udzielane będą przez lekarza i pielęgniarkę świadczenia z zakresu geriatrii, fizjoterapii, opieki psychiatrycznej, będą też dostępne porady dietetyka, terapia zajęciowa i edukacja zdrowotna, także dla osób zajmujących się osobami w wieku 75+. Świadczenia te mają być finansowane z Funduszu Medycznego. Przedstawiciel Biura Legislacyjnego przedstawił propozycje poprawek redakcyjnych i legislacyjnych, wskazując m.in., że zgodnie z konstytucją za osobę w podeszłym wieku uznaje się osobę, która osiągnęła wiek emerytalny lub utraciła zdolność do samodzielnego zarobkowania, tak więc beneficjentami ustawy powinny być osoby w wieku co najmniej 65+, a nie 75+. Legislator zakwestionował również wprowadzenie w ustawie regulacji dotyczącej ochrony znaku „centrum 75+”.Pełnomocnik Zarządu Związku Miast Polskich ds. legislacyjnych Marek Wójcik zwrócił uwagę na fakt, że ustawa nakłada dodatkowe obowiązki na samorządy, nie gwarantując jednocześnie środków na realizację tych zadań.

Komisja Zdrowia rekomenduje Senatowi odrzucenie nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym. Pochodząca z przedłożenia poselskiego ustawa wprowadza definicję napojów energetycznych (produktów z dodatkiem kofeiny lub tauryny) i zakazuje ich sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia, w tym również na terenie jednostek systemu oświaty i w automatach. W ustawie uregulowano ponadto zasady prowadzenia przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej ewidencji „Sportowe talenty”, w której będą gromadzone dane uczniów klas IV‒VIII szkół podstawowych, szkół ponadpodstawowych oraz szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie klas IV‒VIII szkoły podstawowej i liceum ogólnokształcącego. Dane uczniów będą udostępniane klubom sportowym, związkom sportowym oraz polskiemu związkowi sportowemu, po zgłoszeniu przez te podmioty zainteresowania wynikiem uzyskanym przez ucznia z testów sprawnościowych. Szkoła będzie przekazywała informację o takim zgłoszeniu wraz z danymi kontaktowymi klubu sportowego, związku sportowego lub polskiego związku sportowego pełnoletniemu uczniowi, rodzicowi lub innemu przedstawicielowi ustawowemu ucznia. Przedstawicielka Biura Legislacyjnego zwróciła uwagę na niekonstytucyjność niektórych zapisów, niezrealizowanie obowiązku notyfikacji technicznej, które pociągnie za sobą kary finansowe dla państwa, i uregulowanie kwestii związanych z ewidencją „Sportowe talenty” w niewłaściwym akcie prawnym.