Projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta został skierowany do konsultacji publicznych 22 lipca 2021 r., a na konsultacje przewidziano 30 dni. Raport z konsultacji, aktualny projekt ustawy oraz zaktualizowaną Ocenę Skutków Regulacji opublikowano na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji 28 października 2021 r. Jak czytamy w OSR, celem projektu jest wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany będą realizowały priorytety polityki zdrowotnej w obszarze jakości. Przedmiotem uregulowania będzie wprowadzenie rozwiązań w zakresie:

• autoryzacji podmiotów wykonujących działalność leczniczą (szpitale);
• monitorowania zdarzeń niepożądanych;
• usprawnienia akredytacji w ochronie zdrowia;
• usprawnienia wypłaty pacjentom rekompensat za zdarzenia medyczne;
• tworzenia i prowadzenia rejestrów medycznych.

Uregulowanie kwestii systemowego monitorowania jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych w drodze odrębnego aktu prawnego pozwoli na:

• poprawę skuteczności diagnostyki i leczenia przez systematyczną ocenę wskaźników jakości;
• stałe udoskonalanie praktyki klinicznej przez prowadzenie rejestrów medycznych;
• poprawę bezpieczeństwa i satysfakcji pacjenta przez rejestrowanie i monitorowanie zdarzeń niepożądanych;
• stworzenie warunków do systematycznej oceny jakości świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i upubliczniania tych informacji;
• uzyskanie porównywalności podmiotów udzielających świadczeń pod względem jakości i skuteczności oferowanej opieki oraz udostępnienie wyników opinii publicznej;
• stworzenie warunków umożliwiających finansowe motywowanie podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do podnoszenia poziomu jakości;
• efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych w obszarze zdrowia.

Projekt ustawy w swojej pierwotnej wersji zakładał wprowadzenie wymogu autoryzacji podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne w zakresie udzielania przez nie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Autoryzacji mieli udzielać Dyrektorzy Oddziałów Wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia w formie decyzji administracyjnej na wniosek podmiotów podlegających autoryzacji na okres 5 lat.

Zadania realizowane przez Rzecznika Praw Pacjenta w związku z wypłatą świadczeń kompensacyjnych mają zastąpić dotychczasową działalność 16 wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Zostaną one zatem zlikwidowane.

Do projektu zgłoszono 1614 uwag. „Pełna ocena rozwiązań zaproponowanych w projekcie ustawy jest bardzo utrudniona ze względu na ogólne zapisy ustawy i liczne odniesienia do aktów wykonawczych, m.in. w zakresie zasad i trybu monitorowania jakości świadczeń, minimalnych wymogów wewnętrznego systemu zapewnienia jakości i bezpieczeństwa oraz minimalnych kryteriów przyznania świadczenia kompensacyjnego” – to jedna z uwag zgłoszonych przez Fundację My Pacjenci.

Polska Federacja Szpitali zwraca uwagę, że zgodnie z projektem standardy akredytacyjne przygotowuje NFZ, kierując się opinią Rady Akredytacyjnej. PFSz pyta: „gdzie ta Rada powstanie, ma być przy NFZ? Dlaczego nie Rada, ale poza NFZ, co pozwoli na zachowanie idei akredytacji. która nie powinna być wykonywana przez płatnika”. „Nie do przyjęcia jest to, aby płatnik, który przeprowadza konkursy na realizacje świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, finansuje te świadczenia, kontroluje ich realizację ma jednocześnie dopuszczać poprzez system autoryzacji podmioty do funkcjonowania w ramach systemu publicznego, ma równocześnie przyznawać certyfikaty akredytacyjne, ma też tworzyć standardy akredytacyjne, ma określać status jakościowy szpitali i ma nadzorować jakość” – dodają Pracodawcy RP.

Federacja Porozumienie Zielonogórskie podnosi z kolei, że „projektowana ustawa powinna zostać rozszerzona o wyraźne zobowiązanie NFZ do zwiększenia finansowania podmiotów leczniczych, aby koszty przygotowania do autoryzacji i później akredytacji nie powodowały odbierania środków przeznaczonych na świadczenia medyczne. Ustawa o jakości nie może wszak doprowadzić do pogorszenia jakości świadczeń a w aktualnym brzmieniu projektu jest takie ryzyko, gdyż nie przewidując dodatkowych środków nakłada się nowe obowiązki na i tak przepracowany personel podmiotów medycznych”. Natomiast w ocenie Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, „wprowadzenie rejestru zdarzeń niepożądanych jest dobrą propozycją, ale zastrzeżenia budzi nieokreśloność wykorzystania i publikowania danych o tych zdarzeniach. Z projektu wynika, że w corocznych raportach powinny znaleźć się informacje o liczbach i rodzajach zdarzeń niepożądanych”.

Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji przyjął projekt ze zmianami i rekomendował go Stałemu Komitetowi Rady Ministrów – wynika z protokołu zamieszczonego na stronie RCL 27 grudnia 2021 r.

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia ustawa o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta miała wejść w życie 1 stycznia 2022 r. Ministerstwo Zdrowia poinformowało nas, że „celem projektu ustawy jest wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany będą realizowały priorytety polityki zdrowotnej w obszarze jakości. Przewidziane w ustawie rozwiązania wymagają od podmiotów wykonujących działalność leczniczą wprowadzenia zmian w organizacji i funkcjonowaniu, tak aby dostosować swój potencjał do wymagań, jakie nakłada na te podmioty projektowana ustawa. W listopadzie i grudniu ubiegłego roku projekt ustawy był poddany szerokim konsultacjom publicznym i społecznym, został również przedłożony m.in. pod obrady Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz Zespołu Trójstronnego ds. Ochrony Zdrowia. Wobec zgłoszonych licznych uwag i wątpliwości, konieczna była rekapitulacja projektu i przeprojektowanie pierwotnych założeń projektu, tak aby uwzględnić uzgodnione z partnerami zmiany. Na podstawie zgłoszonych w trakcie konsultacji uwag, zaktualizowano przepisy dostosowujące je do zgłaszanych wątpliwości. Opracowano również projekty aktów wykonawczych do ustawy. Obecnie ustawa oczekuje na przedłożenie pod obrady najbliższego posiedzenia Stałego Komitetu Rady Ministrów”.

Jak informował w styczniu „Rynek Zdrowia”, MZ nie uwzględnił większości uwag zgłoszonych do projektu. Stronie społecznej udało się przekonać MZ jedynie do tego, by akredytacji szpitali udzielał minister zdrowia, a nie prezes NFZ i by pacjenci mogli zgłaszać zdarzenia niepożądane do biura Rzecznika Praw Pacjenta (projekt ustawy oraz raport z konsultacji dostępne są TUTAJ).

Kolejny flagowy projekt Ministerstwa Zdrowia dotyczy modernizacji i poprawy efektywności szpitalnictwa. Do konsultacji publicznych został skierowany 30 grudnia 2021 r., wyznaczono na nie 30 dni. Na stronie internetowej RCL próżno jednak szukać informacji dotyczących ich wyniku. Projekt zakłada „poprawę efektywności ekonomicznej podmiotów szpitalnych przez restrukturyzację zadłużenia oraz dokonanie ich ewaluacji i przypisanie do odpowiedniej kategorii, która będzie warunkowała działania rozwojowe i naprawcze jakie zostaną podjęte w poszczególnych podmiotach:

• kategoria A – podmiot szpitalny w dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, który tworzy plan rozwojowy podmiotu szpitalnego kategorii A,
• kategoria B – podmiot szpitalny wymagający wdrożenia działań optymalizacyjnych, który tworzy plan rozwojowy podmiotu szpitalnego kategorii B albo w stosunku do którego wszczyna się postępowanie naprawczo-rozwojowe, na jego wniosek,
• kategoria C – podmiot szpitalny wymagający wdrożenia działań naprawczo-rozwojowych, w stosunku
• do którego Prezes ARS wszczyna postępowanie naprawczo-rozwojowe,
• kategoria D – podmiot szpitalny wymagający pilnego wdrożenia działań naprawczo-rozwojowych, w stosunku do którego Prezes ARS wszczyna postępowanie naprawczo-rozwojowe oraz uzyskuje uprawnienie do powoływania i odwoływania kierownika tego podmiotu szpitalnego.

Projekt przewiduje także m.in. utworzenie systemu nadzoru nad procesami naprawczo-rozwojowymi podmiotów szpitalnych przez powołanie instytucji Agencji Rozwoju Szpitali. Założenia ustawy wywołały lawinę krytyki.  „Autorzy tego projektu wyszli z założenia, że głównym problemem szpitali jest dziś złe zarządzanie, więc jako receptę wskazują kontrolowanie, sprawdzanie, nadzór, egzaminowanie i ewentualnie wymianę dyrektorów i kadry menedżerskiej” – mówił w rozmowie z agencją „Newseria” Jarosław Fedorowski, prezes Polskiej Federacji Szpitali. Jak ocenia, w projekcie ustawy nie ma żadnych mechanizmów, które sprzyjałyby modernizacji placówek, wprowadzaniu do nich nowych technologii czy pomocy finansowej. Zabrakło też narzędzi, które wspierałyby kompleksową reformę szpitalnictwa w kierunku opieki koordynowanej.

Z wyliczeń Federacji Przedsiębiorców Polskich wynika, że gdyby kategoryzacja odbyła się według zapisów określonych w aktualnym projekcie ustawy i była oparta na wynikach finansowych szpitali za 2020 rok, to 185 spośród 574 placówek musiałoby poddać się restrukturyzacji, a kolejne 259 z kategorii B miałoby do tego prawo. Zaledwie 130 szpitali otrzymałoby kategorię A. Projekt ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa krytycznie oceniła już m.in. Unia Metropolii Polskich, Pracodawcy RP, Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych i Naczelna Rada Lekarska. „Zmiany proponowane w projekcie ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa z dnia 29.12.2021 r., to niebezpieczny krok w stronę dalszej marginalizacji samorządów. Jest to próba centralizacji o bezprecedensowej skali i gigantycznym znaczeniu ustrojowym. Żadna z wcześniejszych zmian dążących do pozbawienia samorządów kompetencji nie miała takiego ładunku ustrojowego, jak proponowane reformy” – ocenia Unia Metropolii Polskich. Z kolei Pracodawcy RP podkreślają, że „z żadnych przepisów nie wynika, by nakłady na szpitalnictwo miały wzrosnąć, zatem restrukturyzacja w ramach obecnego finansowania szpitali musiałaby polegać na ograniczeniu działalności i wydatków, co skutkowałoby zmniejszeniem liczby personelu, a to przy obecnych brakach kadrowych nie wydaje się być możliwe z uwagi na ryzyko przerwania ciągłości udzielania świadczeń”. Naczelna Rada Lekarska zwraca uwagę, że projekt ustawy nie dotyczy żadnych istotnych elementów funkcjonowania szpitali, a wyłącznie sposobu zarządzania finansami oraz osób zarządzających szpitalami. „Trudno nie odnieść wrażenia, że ukrytym celem ustawy jest wymiana kadry kierowniczej szpitali. Dąży się przy tym do stworzenia przekonania, że to błędy w zarządzaniu szpitalami są przyczyną ich narastającego zadłużenia, a nie ich chroniczne niedofinansowanie. Tymczasem zadłużenie Szpitali jest wynikiem stale pogarszających się warunków ich finansowania, na co samorząd lekarski zwracał wielokrotnie uwagę” – ocenia NRL. Projekt ustawy dostępny jest TUTAJ

Biuro komunikacji MZ poinformowało nas, że „projekt ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa 30 grudnia 2021 r. został skierowany do konsultacji publicznych i opiniowania (z 30-dniowym terminem zgłaszania uwag) oraz uzgodnień (z 21-dniowym terminem zgłaszania uwag). W sumie do projektu wpłynęło ponad 2000 uwag od niemal 100 podmiotów. Obecnie trwa analiza i odnoszenie się do poszczególnych uwag”.