Analizy, Finansowanie, Zdrowie publiczne
Czy zdrowie jest nadal priorytetem UE?
Do tej pory wystąpienia unijnych urzędników wskazywały, że ochrona zdrowia jest dla UE priorytetem. Tymczasem w poniedziałek 11 marca członkowie komisji mieli okazję, jak czytamy w agendzie posiedzenia, „wymienić poglądy” ze Stellą Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, na temat skutków przeglądu Wieloletnich Ram Finansowych dla przyszłej realizacji programu EU4Health. Jak informuje Komisja, przegląd wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 zapewnia dodatkowe finansowanie najpilniejszych wyzwań, w tym związanych z nadzwyczajnymi napięciami geopolitycznymi. Przegląd WRF obejmuje jednak zmniejszenie środków o 1 miliard euro w ramach EU4Health – programu w dziedzinie zdrowia, którego celem jest zwiększenie odporności europejskich systemów opieki zdrowotnej. W czasie wystąpienia podczas posiedzenia Komisji Stella Kyriakides zapewniała, że KE zrobi co w jej mocy, aby zredukować skutki cięć finansowych.
W dniu 15 grudnia 2023 r. Rada Europejska ogłosiła planowane przesunięcie 1 mld euro z programu EU4Health na inne cele UE w obecnych wieloletnich ramach finansowych. Interpelację w tej sprawie złożyły 1 lutego tego roku europosłanki Kateřina Konečná i Tilly Metz, które podkreślają, że cięcia finansowe programu EU4Health będą miały szkodliwe skutki dla zdrowia publicznego i zagrażają realizacji priorytetów programu przy konieczności znacznych inwestycji w systemy zdrowia i opieki zdrowotnej, co boleśnie pokazała pandemia Covid-19. „Ponadto program musi jeszcze lepiej wspierać organizacje społeczeństwa obywatelskiego zajmujące się zdrowiem publicznym, w tym organizacje pacjentów, poprzez zapewnienie im niezbędnych zasobów i stabilności finansowej, aby umożliwić im odgrywanie istotnej roli w priorytetach UE w zakresie zdrowia” – piszą posłanki w interpelacji i pytają czy Komisja zna powody cięć w programie EU4Health. Na razie Komisja nie udzieliła odpowiedzi na interpelację.
Podczas posiedzenia Komisji ENVI sprawę skomentował europoseł Adam Jarubas. „Mam nadzieję, że program EU4Health przetrwa tak drastyczne cięcia finansowe i doczeka się lepszego finansowania w przyszłości. Program powinien stać się priorytetem przy kolejnej rewizji wieloletnich ram finansowych” – mówił Adam Jarubas. Stella Kyriakides nie odniosła się w sposób szczegółowy do wątpliwości i oczekiwań zgłaszanych przez członków Komisji.
Program EU4Health to największy unijny program dla zdrowia na lata 2021-2027 o budżecie 5,3 mld euro. Program określa następujące cele ogólne:
- poprawa i wspieranie zdrowia w Unii w celu zmniejszenia obciążeń związanych z chorobami zakaźnymi i niezakaźnymi poprzez wspieranie promocji zdrowia i profilaktyki chorób, zmniejszanie nierówności w zakresie zdrowia, promowanie zdrowego stylu życia i promowanie dostępu do opieki zdrowotnej;
- ochrona ludności w Unii przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowia oraz wzmocnienie zdolności reagowania systemów opieki zdrowotnej i koordynacji między państwami członkowskimi w celu radzenia sobie z transgranicznymi zagrożeniami zdrowia;
- poprawa dostępności i przystępności cenowej produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz produktów istotnych w kontekście kryzysu w Unii oraz wspieranie innowacji w odniesieniu do takich produktów;
- wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej poprzez poprawę ich odporności i efektywności zasobów;
Na poziomie krajowym program EU4Health prowadzi Ministerstwo Zdrowia.
Wiele wskazuje na to, że ochrona zdrowia przestaje być priorytetem także na poziomie krajowym. Podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych minister zdrowia Izabela Leszczyna odpowiadając na pytanie czy może obiecać, że Polska otrzyma 10 mld zł z KPO na inwestycje w zdrowie poprosiła o łatwiejszy zestaw pytań.
Z kolei minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz poinformowała 11 marca 2024 r. na platformie „X”, że udaje się do Brukseli na rozmowy o rewizji KPO. W priorytetach, które wymieniła próżno jednak szukać ochrony zdrowia.