Refleksja nad koniecznymi zmianami w organizacji ochrony zdrowia czy szerzej zarządzaniu publicznym państwem, zmusiła mnie wreszcie do zmierzenia się z pojęciem „agency”, zwykle określanym w polskiej literaturze jako podmiotowość. Odkładałem to dekadę, może nawet dłużej. Dziś jest na to właściwy czas. Jednak by wyjaśnić znaczenie tego pojęcia należy z jednej strony odwołać się do naszej tożsamości, a z drugiej do sprawczości. A mam wrażenie, że gdy mowa o podmiotowości, przeważa spojrzenie kim jesteśmy, a nie co możemy. Doskonale na to zwraca uwagę prof. Jarosław Górniak pisząc (odnośnik do źródła poniżej):

„Obok biernego komponentu tożsamości, wyróżnienia i autonomii [poczucie podmiotowości] ma więc w sobie komponent czynny: sprawczości, zdolności wywierania wpływu w stosunkach społecznych. Ten aspekt, znany w literaturze anglojęzycznej pod pojęciem „agency” czy „social agency„, interesuje mnie tutaj przede wszystkim. […] Sprawczość jest manifestacją „wolności pozytywnej”, która oznacza możność realizacji zamiarów. Tym samym niesie silny ładunek emancypacyjny we wszystkich sytuacjach, w których inni ludzie, grupy i struktury blokują dążenie do uzyskania ważnych wartości.”

Problem w tym, że jeśli potrzebujemy aż tylu słów i zdań by opisać tę jedną z podstawowych ról w naszym życiu, którą wszyscy powinniśmy rozumieć i podejmować, a co najmniej być jej znaczenia świadomi, to jak o niej pisać, jak opowiadać jej historię? Zadam Państwu pytanie: czym jest „agency„? Dokąd powinna nas prowadzić? Jakie dawać nam narzędzia? Jak wpływać na kształt rozwiązań systemowych? Ogromnie, ogromnie podoba mi się określenie „wolności pozytywnej” do tworzenia i zmieniania rzeczywistości. I tak chcę rozumieć naszą „tożsamość„.

Piszę o tym między innymi dlatego, że natłok pytań i rozważań, kto będzie ministrem zdrowia przesłania coś o wiele ważniejszego. Liczy się bowiem fundament, czyli jak będzie podejmował decyzje i jak będzie promował i wspierał naszą tożsamość.

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/17961/gorniak_podmiotowosc_i_struktura_2014.pdf