Tworzenie związków jednostek samorządowych, o którym mówi w audycji „Bez Uników”  Programu 3. Polskiego Radia min. Leszczyna, może okazać się zmianą ustroju systemu ochrony zdrowia.

Zmiana ta ma dwa scenariusze. Pierwszy to lokalne związki kilku powiatów koordynujące usługi szpitalne w regionie. Ma to oczywiście szansę poprawić jakość, efektywność i dostępność usług zdrowotnych w środowisku, ale nie zmienia status quo systemu. To zmiana o charakterze kroczącym, której pierwszoplanowym celem nie jest reorganizacja opieki, a jej lokalne usprawnienie. I o takim ostrożnościowym podejściu, gdzie powiaty w pełni dobrowolnie podejmują w bliskim sobie otoczeniu współpracę, słyszymy w wywiadzie.

Drugi scenariusz, to 16 wojewódzkich trustów medycznych tworzonych z inicjatywy marszałków obejmujących swoim zasięgiem całe województwa a więc i cały kraj. Przystępowanie do takich trustów będzie tylko pozornie dobrowolne. Marszałek województwa ma oczywistą przewagę w regionie wynikającą z jego umocowania oraz środków, jakie pozostają pod jego kontrolą. Jeśli dodać do tego dwa komponenty, jeden o którym mówi min. Leszczyna, to jest dedykowaną kopertę finansową z Krajowego Planu Odbudowy oraz drugi, to jest anonsowane zwiększenie samodzielności dyrektorów oddziałów wojewódzkich NFZ, to wyłania się koncepcja regionalnych systemów opieki zdrowotnej z wiodącą rolą marszałków województw. Odmowa przystąpienia do takiego trustu byłaby dobrowolnym skazaniem się na banicję.

Pytanie, co taka zmiana oznacza dla pacjentów. Czy koncentracja władzy i zasobów w rękach marszałków nie rodzi zagrożeń? O ile przyjąć, że marszałek podlega demokratycznej kontroli i kieruje się bezwzględnie zasadą interesu publicznego, to tak skonstruowane związki jednostek samorządu terytorialnego dają szansę na usunięcie wielu patologii, jak chociażby nieskoordynowanego rozwoju infrastruktury zdrowotnej motywowanego wszelkiej maści partykularyzmami. Czy wolno nam jednak ignorować ryzyko pokusy zamiany jednego partykularyzmu na inny?

Aby zapobiec takim zagrożenim powinna zostać wyłoniona centralna instytucja nadzoru, weryfikująca poprawność działania związków jednostek samorządowych, a jednocześnie stymulująca ich rozwój, promująca dobre praktyki.

Innym zagadnieniem wymagającym refleksji jest rola podmiotów leczniczych, których organem tworzącym nie jest jednostka samorządu terytorialnego. O ile jeszcze w przypadku podmiotów publicznych dość łatwo można wyobrazić sobie ramy współpracy, o tyle w przypadku podmiotów prywatnych to wygląda jak terra incognita. Nasuwają się oczywiste pytania o zasady sprawiedliwej konkurencji, ale także o współpracę pionową w zakresie opieki realizowanej w trybie ambulatoryjnym. Na taką koordynację od lat zwraca uwagę Jaroslaw J. Fedorowski i Polska Federacja Szpitali.

Mamy więc więcej pytań niż odpowiedzi. Potrzebujemy publicznej debaty nie nad przyszłym projektem, a nad jego założeniami.

Z nagraniem audycji można zapoznać się na stronie https://trojka.polskieradio.pl/artykul/3397858,izabela-leszczyna-goscinia-porannej-audycji-bez-unikow-wideo