Wszystkie te zagadnienia są tematem licznych debat i dyskusji, a ostatnio także posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia, które odbyło się 14 grudnia 2022 r.

Temat Polski bez papierosów pojawił się m.in. w czasie debaty organizowanej przez Instytut Zdrowia i Demokracji w ramach 4. Kongresu Zdrowie Polaków (więcej TUTAJ). Efektem dyskusji był apel wystosowany do rządu i ministra zdrowia o podjęcie systemowych działań mających na celu ograniczenie dostępu do papierosów w Polsce, a tym samym – zmniejszanie liczby palących, która od lat utrzymuje się na bardzo podobnym stałym poziomie (więcej TUTAJ).

Kolejny krok ku Polsce bez papierosów to dyskusja, jaka odbyła się podczas Kongresu Federacji Przedsiębiorców Polskich „Dialog o gospodarce” w trakcie debaty „Regulacje ustawowe, a zdrowie”, prowadzonej przez Grzegorza Ziemniaka, Partnera Instytutu Zdrowia i Demokracji.

Otwierając dyskusję Grzegorz Ziemniak zwrócił uwagę, że ochrona zdrowia w Polsce jest regulowana 17 ustawami. Tymczasem prawo budowlane to dwie ustawy, a ochrona środowiska cztery. Do tego dochodzi prawodawstwo unijne. W związku z tym nasuwa się pytanie czy zdrowie jest przeregulowane, czy może niedoregulowane i czy nadmiar legislacji nie utrudnia wdrażania polityki zdrowia publicznego, w tym programów profilaktycznych, a także działań związanych z wprowadzaniem strategii harm reduction czyli redukcji szkód. Wprowadzanie akcyzy na produkty szkodliwe czy kształtowanie ich polityki cenowej to elementy, które mogą być stosowane m.in. w celu ograniczenia liczby palących papierosy. Przykłady takich działań można znaleźć w innych obszarach – podatek cukrowy, eliminacja szkodliwych kopciuchów świetnie wpisują się w strategię harm reduction. Próżno szukać podobnych przykładów w walce z uzależnianiem od nikotyny. W ocenie Grzegorza Ziemniaka negatywnie należy ocenić także wdrażanie ustawy o zdrowiu publicznym.

„Ustawa o zdrowiu publicznym działa, reguluje m.in. kwestie połączenia dwóch ważnych z punktu widzenia uzależnień jednostek, które działy oddzielnie, Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii i Państwowej Agencji Przeciwdziałania Narkomanii. Ale niezrozumiałe jest dla mnie, dlaczego nie została wzbogacona o przeciwdziałania uzależnieniu od papierosów, to duży błąd” – mówił ks. Arkadiusz Nowak, Prezes fundacji Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.

Zdaniem ks. Nowaka brakuje pełnomocnika rządu ds. zdrowia publicznego, w strukturach rządowych brakuje także osoby, która zajmowałaby się kwestiami uzależnienia od nikotyny i odpowiadałaby za kształt polityki państwa w tym obszarze. Do rozważenia jest także wprowadzenie leczenia substytucyjnego dla osób uzależnionych od nikotyny, podobnie jak ma to miejsce w przypadku narkomanii.

„Tradycyjne to może być pieczywo w Polsce. Uzależnieni od narkotyków wiedzą, że mają prawo do terapii zastępczej w postaci metadonu. Tak samo powinno być w przypadku papierosów” – mówił Andrzej Sadowski z Centrum im. Adama Smitha.

Z kolei Tomasz Latos, przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia, opowiada się za tym, by wyeliminować papierosy z przestrzeni publicznej. „Jeżeli wiemy, że tradycyjne papierosy są najbardziej szkodliwe, to powinniśmy zrobić wszystko, by wyeliminować je z przestrzeni publicznej. Akcyza jest jednym ze sposobów”.

Prof. Anna Szymańska z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego podkreślała, że kluczowe jest ograniczenie kosztów leczenia chorób odtytoniowych. „Nikotynizm to jeden z czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów. Ich leczenie pochłania ogromne koszty. Jeżeli te finanse mogłyby zostać przeniesione na profilaktykę, to widzę tu dużą szansę dla naszych pacjentów. W tej chwili pacjent dostaje od lekarza zalecenia niepalenia tytoniu i zostaje z tym sam. I tu jest pole do dyskusji jakie alternatywy moglibyśmy pacjentom zaproponować. Edukacja pacjentów w tym obszarze to jest przyszłość, ale żeby informować rzetelnie, lekarze muszą mieć rzetelne dane kliniczne, a tego brakuje. Lekarze nie mają dostępu do takich danych” – mówiła prof. Szymańska.  Więcej TUTAJ

Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia 14 grudnia 2022 r. posłowie wysłuchali krótkiej informacji wiceministra zdrowia na temat zwalczania uzależnień od alkoholu, nikotyny oraz narkotyków. Wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski krótko poinformował o tym, jakie działania w tym obszarze podejmuje jego resort. Wiceminister poinformował m.in. o konieczności implementacji przez Polskę unijnej dyrektywy, która ma znieść zwolnienie na wprowadzanie do obrotu podgrzewanych wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie. Do jej wprowadzenia w Polsce konieczna jest nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, czym resort ma się zająć na początku przyszłego roku.

Obecny na Komisji Zdrowia prof. Witold Zatoński alarmował, że w Polsce mamy do czynienia z recesją zdrowotną, zmniejsza się dramatycznie oczekiwana długa życia. W tym kontekście, zdaniem prof. Zatońskiego, w walce z uzależnieniem od nikotyny pomocne byłoby zalecanie pacjentom stosowania e-papierosów w momencie wychodzenia z nałogu. Zdaniem profesora problem numer jeden w Polsce to palenie wśród dzieci.

„Czy to nie najwyższy czas, żeby Komisja Zdrowia zastanowiła się nad strategią redukcji szkód wywołanych paleniem tytoniu” – pytał prof. Andrzej Sobczak z Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, który zajmuje się alternatywnymi wyrobami tytoniowymi. Dodał, że chodzi o terapię substytucyjną – zastępowanie tradycyjnych papierosów alternatywnymi formami dostarczania nikotyny. „Mam tu na myśli elektroniczne papierosy, podgrzewacze i to, co pojawiło się trzy lata temu, czyli saszetki nikotynowe. To są produkty, dla których kwestia szkodliwości jest w większości udowodniona i jest mniejsza niż zwykłych papierosów. Moje pytanie do Komisji Zdrowia – czy nie nadszedł już czas, aby wypracowali Państwo stanowisko z zaleceniami do środowiska medycznego, żeby medycy zaczęli w końcu dostrzegać, że redukcja szkód może przynieść pożądane efekty” – mówił prof. Sobczak. Jako przykład podał Wielką Brytanię, gdzie efekty takiego działania są „piorunujące”. To wniosek zbieżny ze zdaniem ekspertów uczestniczących w debacie IZiD zorganizowanej w ramach 4. Kongresu Zdrowie Polaków.

Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego MZ Dariusz Poznański poinformował, że w przyszłym roku mają się pojawić nowe wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące wyrobów tytoniowych.  „Nikt nie przekonał do tej pory WHO ani też nigdzie na świecie nie rejestruje się wyrobów nowatorskich czy e-papierosów jako wyrobów medycznych, które stosuje się w fazie wychodzenia z nałogu” – dodał.

Posłowie i eksperci podawali jako przykład dla Polski podawali Nową Zelandię, gdzie od stycznia 2023 roku nie będzie można sprzedawać wyrobów tytoniowych osobom urodzonym 1 stycznia 2009 r. i później, a papierosy będzie można kupić jedynie w 600 punktach w kraju.

„Największy problem mamy z papierosami tradycyjnymi. Skala zniszczeń zdrowia na skutek palenia jest gigantyczna, tu mamy wiele do zrobienia. Mamy odważne przykłady z różnych krajów na świecie. Coraz więcej jest tendencji, żeby stworzyć przestrzeń wolną od papierosów tradycyjnych.  To jest model, którym powinniśmy podążać” – wzywał przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia Tomasz Latos.

Pełny zapis posiedzenie sejmowej Komisji Zdrowia można znaleźć TUTAJ